Koçluk Araçları

Koçluk Aracı nedir?

Koçluk Araçları, koçluk desteği sırasında koç tarafından kullanılan ve müşterinin ihtiyaçlarını doğru anlamak, farkındalık yaratmak, rahat bir iletişim sağlamak, konuyu daha derinleştirmek gibi farklı amaçlarla kullanılan çalışmalardır.

Koçluk Araçları nelerdir?

Formlar, testler, uygulamalar, görseller, oyunlar ve daha birçok yöntem içeren faaliyetler gibi pek çok tür koçluk aracı olabilir. Bu konuda bir sınır bulunmadığı gibi, koç amaca uygun bulduğu ve işe yarayacağını düşündüğünü her şeyi araç olarak kullanabilir.

Koçluk araçları basit seviyede kullanılan kolay araçlar olabileceği gibi ileri seviyede bilgi, deneyim ve uygulama gerektiren araçlar da olabilir.

Koçluk Türleri ve Araçlar

Aslında “koçluk türleri” daha çok bir pazarlama yaklaşımından dolayı farklılık göstermektedir. Özünde “Bireysel” veya “Grup” olarak alınan koçluklar vardır. Ancak koçlar karşılarına gelen ya da gelmesini tercih ettikleri konulara göre verdikleri hizmete farklı sınıflandırmalar yapabilmektedir. Örneğin Yönetici Koçluğu, Kariyer Koçluğu, Nefes Koçluğu, vb…

Koçluk araçları ile koçluk türleri ilişkisi, ilgili aracın belirtilen türdeki koçluk hizmeti içeriği ile uyumlu olup olmamasına göre önem kazanır. Eğer kullanılan araç verilen hizmet ile uyumlu ise ilgili türdeki koçluk için geçerli bir araç olarak adlandırılabilir.

Bununla birlikte, bazı araçlar vardır ki neredeyse her tür koçluk hizmeti için uyarlanabilir. Çarklar, Metafor kullanımı ve SWOT Analizi bunun temel örnekleridir.

Koçluk Araçları Sayısı

Uluslararası koçluk derneklerine göre yaygın kullanılan yaklaşık 100 kadar koçluk aracı bulunmaktadır. Ancak, her ne kadar yaygın araç sayısı bu şekilde belirtilse de, araçların farklı uyarlamalarının yapılması, çapraz kullanımları, yaygın olmayan araçlar, işe yarayan her tür yaklaşımın yeni bir araç olarak gündeme gelebilmesi imkânı bulunmasından dolayı gerçekte araç sayısı için belirgin bir sayı belirtmek mümkün değildir. Çünkü bu şekilde binlerce hatta onbinlerce koçluk aracı oluşturulabilir.

Tıpkı bir alet çantasında yer alan aletler gibi koçluk araçları da çeşitli ve çoktur. Ortalama bir koçun portföyünde yer alan, etkin ve aktif kullandığı araç sayısı en az 15-20 adet olmalıdır.

Yaygın Koçluk Araçları Listesi

Koçluk Araçları ve kullanımlarına dair piyasada tamamen bu konuya özel kitaplar bile bulunmaktadır. Farklı koçlardan, koçluk okullarından veya derneklerinden derlenmiş araçlara dair bilgiler kimi koçluk kitaplarında topluca yer almaktadır.

Koçlar tarafından yaygın olarak kullanılan örnekler aşağıda listelenmiştir. Listede yer alan araçlar bu yazıyı okuyanlara fikir vermesi açısından sınırlı tutulmuştur. Ayrıca, bu listeye dâhil edilebilecek bir takım yaygın araçlar bulunmakla birlikte bir kısmı (Örneğin, Çarklar, Güçlü Sorular Sormak, …) genelleştirilmiş bir isim altında paylaşılmıştır. Listede özel bir sıralama söz konusu değildir.

Koçlar ve Koçluk Araçları

Koçların deneyimli ve etkin olmasını sağlayan en önemli etmenlerden biri de kullandıkları araçlar ile bunlara olan hâkimiyetleridir. Kullandığı araç sayısı ne kadar çok ve bu araçları hâkimiyeti ne kadar yüksekse, o koç bir o kadar etkili sonuçlar alabilir.

Elinin altında kullanabileceği, uyarlayabileceği koçluk aracı sayısını arttırmak ve bu araçları çok iyi kullanmayı öğrenmek bir koçun kendini geliştirmesi, daha kaliteli hizmet vermesi ve etkin sonuçlar alması için yapması gereken en temel çalışmalardan birisidir.

Bir koçun etkin kullanabildiği araç sayısı elbette tek gösterge değildir ama yine de koçun yetkinliği açısından önemli bir referans olacaktır.

Yeterli sayıda araca sahip bir koç tıpkı bir “İsviçre Çakısı” gibi ihtiyaç anında gerekli aleti çıkarabilecek bir yapıda görünecektir.

Müşteri Gözünden Koçluk Araçları

Koçluk araçları koçların hizmetlerini verirken kolaylık sağlamasına yarar. Ama işin diğer tarafında koçluk hizmetini alan müşteri de araç seçimi ve kullanımında önemli bir kriterdir. Çünkü koç kendince bir araç belirlese ve seçse bile müşteri o araç kullanımına sıcak bakmıyorsa, kullanılacak araçla ilgili bir rahatsızlık duyuyorsa veya bir nedenle koç müşteriye bu aracın faydalarını açık bir şekilde sunamadığından müşteri ikna olmadıysa ilgili koçluk aracı etkin bir araç olmaktan çıkar.

Unutulmamalıdır ki, ne kadar yaygın veya ne kadar etkili olursa olsun, hiçbir koçluk aracı müşteriye zorla uygulanamaz veya kullanılamaz.

Koçluk Araçları Kullanımı

Çok sayıda koçluk aracı bulunması ve her birinin farklı şekillerde uygulanması sebebiyle, etkin kullanımları için ciddi eğitim ve uygulama gereklidir. Koçlar bu konuda özel eğitimler almalı ve/veya kendilerini yetiştirmelidirler. Aynı zamanda her bir aracı sık sık kullanarak deneyimini arttırmalıdır ki istediği sonuçları alabilecek kadar araçlara hâkim olabilsin.

Burada araçların kullanımlarına dair detaylara girilmeyecektir. Çünkü her biri kendi başına uzun bir açıklama ve eğitim gerektirebilir. Kullanım detayları ile ilgilenenler bu konudaki eğitimlere ve atölyelere katılabilirler.

Koçluk Araçları Kullanımının Sonuçları

Koçluk araçları koçluk sürecinde önemli birer kaldıraç görevi görür. Koçun elinin altında çok faydalı birer yardımcıdır. İşi kolaylaştıran bu tip araçlar ortada olmadığında koç neredeyse karanlıkta yolunu bulmaya çalışan ama önünü göremeyen bir kişi gibi zorlanabilir. Elbette her koçluk hizmeti kapsamında bir araç kullanmak gerekli ve zorunlu olmayabilir. Buna karşılık, neredeyse tüm koçluk hizmetlerinde koçlar araç kullanmaya daha yatkın olup kendilerine kolaylık sağlayan imkânlardan sonuna kadar faydalanmak isterler.

Araçların kullanımının etkin sonuç vermesi için müşterinin rıza göstermesi, olumlu ya da olumsuz herhangi bir bilinçli yönlendirme yapmaması ve doğal olması, bir takım bilgileri gizlemeye çalışmaksızın açık ve dürüst olması gibi birçok faktör bulunmaktadır.

Tüm faktörler olması gerektiği gibi olsa bile kimi zaman kullanılan araç konu için hala sığ kalabilir. Böyle bir durumda aracın etkin sonuç vermesi beklenemez. Koçun yapması gereken, mümkünse daha aracı kullanmadan, o aracın uyumlu olduğunu kontrol etmektir. Bir nedenle kullanım sonrası istenilen sonuç elde edilememişse o zaman koçun yapması gereken alternatif bir araç bulmak ve sunmak olabilir.

Koçluk Araçlarının Mentorlukta Kullanımı

Koçluk ve mentorluk temelde birbirine oldukça yakın çalışmalardır. Mentorlukta koçluktan farklı olarak deneyim paylaşımı ile yaygın doğrulara yönlendirme kavramları bulunabilmektedir. Ama mentorluk bir anlamda koçluğu kapsadığından dolayı neredeyse tüm koçluk araçları birer mentorluk aracı olarak da kullanılabilir. Yine burada önemli olan, ilgili aracın doğru yerde ve doğru şekilde, müşterinin rızasıyla kullanılmasıdır.

Sonuç

Koçluk araçları hem koçlar hem de mentorlar için oldukça faydalı, süreci kolaylaştırıcı birer alettir denebilir. Bu araçlar müşteriler için de hedefleri ulaşmaları, tıkandıkları noktaları daha hızlı keşfetmeleri, farkındalıklarını arttırmaları ve daha birçok açıdan destekleyici birer kaynaktır.

Koçluk araçları, doğru seçildiğinde ve etkin kullanıldığında, kesinlikle amaca hizmet eden etkili birer yardımcıdırlar.

Köksal Gürkan

Profesyonel Koç, Mentor, Eğitmen, PMP^®