Kişilik Profili, koçlukta ve daha birçok alanda kullanılan bir araçtır. Müşterinin özyapısını anlayabilmek için faydalıdır.
Kişilik Profili çıkarmak zorunlu değildir. Müşteri istemezse veya beklentisi farklı ise gereksiz bile olabilir.
Koçluk yaparken koçların sürece katkı sağlamak amacıyla kullandıkları çeşitli araçlar vardır. Bunlarla ilgili genel açıklamaları aşağıdaki yazımda yapmıştım.
Kişilik Profili Nedir?
İnsanların kişilik yapılarını ortaya çıkarmak için kullanılan farklı yapılardaki testlerdir.
Kişilik, sözlük anlamıyla bakıldığında;
- Kişinin kendine göre bir ayrılığı, belirgin bir özelliği olması durumu, kişinin özyapısına uygun kendine özgülüklerin tümü
- Bireyin toplumsal yaşam içinde edindiği alışkanlıkların ve davranış biçimlerinin tümü
- Kişinin, işler durumdaki bedensel ve ruhsal özelliklerinin kendine özgü olan, az çok belirgin bütünlüğü
- Kişinin özünü oluşturan, kuran, kişiyi kişi yapan özellik
gibi tanımlarla karşılaşılmaktadır.
“Kendine özgü” kavramı ortak nokta olarak görülmektedir. İşte bu kendine özgü yapıyı net ortaya koyabilmek için bu tanımları yapılmaktadır.
Doğal olarak birbirinden farklı ele alınan birçok profil yapısı ile karşılaşılmaktadır. Bunları tespit edebilmek için de aynı oranda kişilik testi bulunmaktadır.
Kişilik Profili Kullanım Amacı
Müşterinin kişilik yapısını tespit edebilmek, elde edilen sonuca göre doğru yaklaşımlarla ve o profile uygun iletişim yöntemleriyle süreci sürdürmek için, genellikle sürecin en başında yapılır.
Amacı tamamen ekstra değer katsın ve bir kolaylaştırıcı olsun diye düşünülmelidir. Buna karşılık, maalesef kimi durumlarda araç olmaktan çok sanki bağlayıcı bir kriter veya hatta amaç gibi ele alındığına da rastlamak mümkündür. Kesinlikle araç seviyesini aşamalıdır.
Kişilik Profili Belirlemenin Faydaları
Bu çalışma tercihen en başta yapılmalıdır. Bu sayede, eğer doğru değerlendirilirse, faydası baştan itibaren görülebilir.
Etkin bir şekilde kullanıldığında genellikle aşağıdaki faydaları sağlayacaktır.
- Kişilik yapısına uygun iletişim yöntemi belirleyebilme
- İlgili kişilik tipinin olumlu ve olumsuz yanlarına göre önlem alabilme
- Kişilik yapısına göre davranabilme ve uyumlanabilme
Kişilik Profili Kullanım Şekli
Profil belirleme işi genellikle önceden hazırlanmış testler aracılığıyla yapılır. Testler ve kullanım amaçları oldukça farklı olabilir.
DISC Kişilik Envanteri, Enneagram, Myers-Briggs ve daha bir çok örnek sayılabilir.
Özellikle koçluk açısından bakıldığında çok yaygın olarak ele alınan sınıflandırma dört ana gruba ayırma şeklindedir. Bu dört grup yine çoğunlukla dört renk (dört kişilik grubu) şeklinde ifade edilmektedir:
- Kırmızı
- Mavi
- Sarı
- Yeşil
Yapılan test sonucunda kişilerin genellikle bir renkte daha fazla belirgin olarak çıkmaları beklenir. Çoğu zaman da öyledir. Ancak gerçeklere baktığımızda öneçıkan yan kadar diğerlerinden de bir miktar pay vardır. Kimi zaman en baskın iki renk eşit bile çıkabilir.
Yaygın kullanılan dört renk kişilik grubu sınıflandırması bile koçlar ve mentorlar arasında birden fazla yaklaşımda ele alınmaktadır. Aynı sonucu veriyor gibi görünmekle beraber isimlendirmeleri, testleri, açıklamaları ve yorumları tamamen farklı olabilmektedir.
Eğer Kişilik Profili testleri profesyonel bir kuruma yaptırılıp sonuçları da o şekilde alınmadıysa, sıklıkla sonuçları yorumlayan testi yapan koç olur.
Burada şu yanılgıya düşmemek gerekir: Hiç kimse tam olarak tek bir renk (yani kişilik grubu) özellikleri ile sınırlı ele alınmamalıdır. Testin sonuçlarındaki dağılım ne ise o kişi de aynı şekilde bir özellik dağılımı gösterecektir.
Uygulama Yöntemi
Bu aşamada standart bir uygulama yönteminden bahsetmek doğru olmaz. Çünkü kullanılacak test ve model ne ise onun uygulaması farklı olabilir. Her birini ayrı ayrı ele almak gerekir.
Yine de çok genel ele alırsak, başta bir test verilir. Testin sonuçları alınır. Sonuçlar sınıflandırmaya tabi tutulur. Elde edilen sınıflandırma bilgisine göre özellikler ortaya konur. Bu özellikler referans alınarak ilerlenir.
Sonuç
Tüm koçluk araçları gibi Kişilik Profili aracı da sadece bir araçtır. Müşteriye ve sürece sağlayacağı katkı kadar önemli ve değerlidir. Kullanılacağı zaman müşterinin beklentisi sorulmalı, onayı alınmalı ve aynı zamanda katacağı değer de önceden sorgulanmalıdır.
Tamamen Kişilik Profili aracına yönelik özel bir değerlendirmeyi sonuca eklemekte fayda vardır:
Tıpkı “Fala inanma, falsız kalma” dendiği gibi kişilik profili belirleme işi de yapılmalı ama herşey onun çevresinde dönmemeli veya odak noktası buradan elde edilen sonuçlar olmamalıdır.
Eğer koçluk alan birisi veya müşterim olarak bu yazıyı okuyorsanız öncelikle bunu en az bir kere benimle veya kendi koçunuzla birlikte uygulayın. O zaman esasını öğrendikten sonra kendi başınıza ilerleyebilirsiniz. Başlangıçta tek başınıza ne olduğunu ve nasıl anlam yükleneceğini bilmeden yaparsanız beklentinize uygun sonuçlar alamayabilirsiniz.
Eğer yeni bir koçsanız bana ulaşın ve birlikte araçlar üzerine bir çalışma yapalım. Böylece koç olarak gelişiminize katkı sağlayacak bu ve benzeri birçok araçla ilgili deneyimler elde edebilesiniz.
Hepiniz sevgiyle, mutlulukla ve koçlukla kalın.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Mentor, Eğitmen, PMP®