İlgi – Etki Çemberi kişileri, olayları ve durumları ilişkilendirmeye, ardından kontrol etmeye yönelik bir değerlendirme referansıdır.
Elbette İlgi – Etki Çemberi kullanmak zorunlu değildir. Müşteri istemezse veya beklentisi farklı ise gereksiz bile olabilir.
Koçluk yaparken koçların sürece katkı sağlamak amacıyla kullandıkları çeşitli araçlar vardır. Bunlarla ilgili genel açıklamaları aşağıdaki yazımda yapmıştım.
İlgi – Etki Çemberi Nedir?
Hayatımızda yer alan olaylar ve kişiler bizim doğrudan kontrolümüzde olan, kontrolümüzde olmasa da bizi bir şekilde etkileyen ve bizi etkilemese de hayatın içinde yer alacak şekilde 3 farklı durumda karşımıza çıkar.
Bu aracı hayatınızda nelerin yer aldığını görmenizi, bunların listesi çıkarmanızı ve sonradan listedekileri sınıflandırarak onlarla ilgili neler yapmanız gerektiğiniz ortaya çıkarmak için hazırlanmış bir araçtır.
İlgi – Etki Çemberi Kullanım Amacı
Hayatındaki kişi ve olayları doğru şekilde yönetemeyen, odaklanması gerektiği halde odaklanamayan veya önceliklerini belirlemekte zorlananlar için kullanılır. İlgi – Etki Çemberi aracı kişinin bütün bunların farkına vararak kontrolü ele almasını amaçlamaktadır.
Kontrolü ele alabilmek için önce doğru bir liste oluşturmak gereklidir. Ardından bu listedeki maddeleri olabildiğince dışarıdan bir gözle sınıflandırmak gerekir. Daha sonra, ortaya çıkan sonuca göre hangisinin neden orada olduğunu ele alarak etkilerini değerlendirmek gerekir. Son değerlendirme var olan durumla olması hedeflenen durum arasındaki farkı ortaya koyacaktır. Çıkan farka göre bir hareket planı oluşturulması ile odaklanma, önceliklendirme rahatlıkla sağlanabilecektir.
İlgi – Etki Çemberi Kullanım Şekli
Bir yaklaşıma göre etki çemberinizi ne kadar genişletirseniz kontrol edebildikleriniz o kadar çoğalır ve bu sayede çok daha geniş bir alanı kontrol edebilirsiniz. Ancak bunun için yetkinliklerinizi de bir o kadar çoğaltmanız ve her birinde seviyenizi ileri düzeye çıkarmanız da gerekecektir. Bu yaklaşıma Proaktif Yaklaşım diyenler de vardır.
Bunun tersi durumda, yani ilgi alanınızda yer alan yani kontrolünüzde olmayıp sizi etkileyenler kısmındaki kişiler, olaylar sizi kontrol altına almaya başlarsa negatif sonuçlar ortaya çıkabilir. Buna da Reaktif Yaklaşım diyenler vardır.
Kontrolünüzde olmayan ama etkilendiğiniz kişiler, konular, olaylar ilgi çemberi içinde yer alır. İlgi çemberinde yer alanlar için de bunların etkilerini azaltmak, etkilerinin sizde yarattığı sonuçları ve hissiyatı kontrol altına almak anlamlı sonuçlar verecektir. Böylece sadece kontrolünüzdekilere odaklanmanız sayesince kişileri, konuları, olayları önceliklendirme imkânı bulabilirsiniz.
Aslında sizi etkilemeyen ve kontrolünüz dışında gelişen olayları sıklıkla dikkate alabilirsiniz. Bunları kişisel yanlış algılamalarınız nedeniyle etki veya ilgi alanına koymuş olabilirsiniz. Bunların doğru yerde olmadığını fark edip kurtulmak da üzerinizdeki yüklerden arınmak için önemli bir adımdır.
Uygulama Yöntemi
Öncelikle günlük hayatınızda yer eden ve sizin zamanınızı alan, sizi etkilediğini düşündüğünüz, bir şekilde kafanızda yer eden kişileri, konuları, olayları, durumları herhangi bir sıralama olmaksızın listeleyin.
Listeleme sırasında aklınıza takılan neler varsa yazabilirsiniz. Ek kâğıtlar kullanabilirsiniz. Sonradan eklemeler yapabilirsiniz. Önemli olan başta hızlıca aklınıza gelenleri listelemektir.
Liste maddelerini yazarken uzun cümleler yerine olabildiğince kısa ifadeler kullanın. Uzun cümle olarak yazmanız gerekenler olursa sonradan bunları çok daha kısa bir ifadeye dönüştürün.
Listenizi oluşturduktan sonra hangilerinin sizin kontrolünüzde olduğuna dair bir değerlendirme yapın.
Bu değerlendirmeyi dışarıdan bir göz olarak koçunuzun desteği ile yapmanız daha tarafsız yaklaşmanız için yararlı olacaktır.
Değerlendirme sonrasında her bir maddeyi aşağıdaki 3 gruptan bir tanesi ile ilişkilendirin.
- Tamamen Kontrolümde Olanlar
- Kontrolümde Olmayan ama Etkilendiklerim
- Kontrolümde Olmayan ve Etkilemeyenler
Maddeleri ilişkilendirin ve sınıflandırın. Ardından her bir maddeyi kısa ifadeler ile İlgi – Etki Çemberi görselinde doğru alanın içine yazın.
İlgi – Etki Çemberi içeriği doğru şekilde doldurulduktan sonra maddeler üzerinden geçerek değişiklik ihtiyacını kontrol edin.
İlgi – Etki Çemberi içeriği ve maddelerin yerleşimini tamamladıktan sonra koçunuzla birlikte maddeler üzerinden geçin.
Neden o kısımda yer aldıklarını, size etkilerini, etkilerden kurtulmanın yollarını, bulundukları alandan farklı bir alana taşımanın yollarını ve bu değişikliğin etkilerini, yeni eklenebilecek maddelerin gerçekte nerelerde yer alması gerektiğini koçunuzla birlikte değerlendirin.
Çalışma sonrasında hayatınızda yapmanız gereken değişiklikler varsa harekete geçin. Bunları belirli bir takvime oturtarak ödev/görev olarak tanımlayıp iş planınızı belirleyin.
Koçunuzla bunlar konusunda mutabık kalarak sonraki adımı belirleyin.
Sonuç
Tüm koçluk araçları gibi İlgi – Etki Çemberi Aracı da bir araçtır. Müşteriye ve sürece sağlayacağı katkı kadar önemli ve değerlidir. Kullanılacağı zaman müşterinin beklentisi sorulmalı, onayı alınmalı ve aynı zamanda katacağı değer de önceden sorgulanmalıdır.
Eğer koçluk alan birisi veya müşterim olarak bu yazıyı okuyorsanız öncelikle bunu en az bir kere benimle veya kendi koçunuzla birlikte uygulayın. O zaman esasını öğrendikten sonra kendi başınıza ilerleyebilirsiniz. Başlangıçta tek başınıza ne olduğunu ve nasıl anlam yükleneceğini bilmeden yaparsanız beklentinize uygun sonuçlar alamayabilirsiniz.
Eğer yeni bir koçsanız bana ulaşın ve birlikte araçlar üzerine bir çalışma yapalım. Böylece koç olarak gelişiminize katkı sağlayacak bu ve benzeri birçok araçla ilgili deneyimler elde edebilesiniz.
Hepiniz sevgiyle, mutlulukla ve koçlukla kalın.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Mentor, Eğitmen, PMP®