Koçlukta kullanılan en yaygın araçlardan biri olan Çarklar farklı içerikler ile rahatlıkla değişik alanlarda kullanılabilirler.
Çarklar ne kadar yaygın olursa olsun, herkesin tercihi olmayabilir. Müşteri istemezse veya beklentisi farklı ise gereksiz bile olabilir.
Koçluk yaparken koçların sürece katkı sağlamak amacıyla kullandıkları çeşitli araçlar vardır. Bunlarla ilgili genel açıklamaları aşağıdaki yazımda yapmıştım.
Çarklar Nedir?
Çark aracı genellikle bir konuyu derinlemesine ele almak isteyen, temel olarak ilgili konuda neler yapacağını, nasıl ilerleyeceğini, hangi noktaları öne çıkarması gerektiğini keşfetmesi gerektiğini düşünenler için yararlı bir referanstır.
Çarklar görsel olarak hazırlanmış araçlardır. Görünümü çarkı andırdığı için bu ismi almış gruplama ve değerlendirme referanslarıdır.
Seçilen konuya göre kendine özel isimlendirilir. Standart örnek çok yaygın olarak bilinen Yaşam Çarkı örneğidir. Bununla birlikte kariyer çarkı, ilişki çarkı veya sizin konunuzun çarkı olacak şekilde farklı isimler verilebilir.
Çark Aracı Kullanım Şekli
Bir daire çizilerek eşit bölümlere ayrılır. Her bir bölüme müşterinin belirlediği değerin/konunun adı verilir.
Dairede merkez 0 (sıfır), en dış çember ise 10 (on) değerini alacak şekilde seviyelendirilir.
Müşteri kendi belirlediği başlıkların her birine önce içinde var olduğu durumu anlatan bir rakam verir. Sonra da olmayı istediği durum için bir rakam verir. Her bir rakama karşılık gelen çizgi seviyesinde çember üzerinde çizgi çizilir.
Sonra bu rakamlar koç tarafından müşteri ile birlikte teker teker ele alınır ve değerlendirilir. Buna göre müşteri hedeflerini belirleyebilir ve neler yapması gerektiğini fark edip planlar oluşturabilir.
Çarklar İçin Kullanım Yöntemleri
Farklı koçluk ekolleri çarkları farklı şekilde kullanabilmektedir. Bazı koçlar alanların başlıklarını belirlemede müşterinin önceden liste çıkartmasını ister. Bazı koçlar ise müşteriyle konuşması sırasında beliren alanları ele almaktadır. Nihai karar müşteriye aittir.
Başlıklar yaşam çarkında olduğu gibi önceden belirlenmiş ve standart olmayıp müşterinin tercihine göre uyarlanabilir.
Tüm uygulamalarda, içinde bulunulan durum ve hedeflenen durum için puan atama kısmı bulunur. Bu puanların ele alınması ve değerlendirilmesi koç ile müşterinin seans içeriğinde yürütülür.
Atanan puanların ne anlama geldiği ve müşteriye ne ifade ettiği detaylı ele alınmalıdır. Zaman yeterliyse veya müşteri özellikle isterse seans içinde konuşulabilir. Alternatifi ise bu çalışmanın müşteriye ödev olarak verilip sonraki seansta ele alınarak değerlendirilmesidir.
Var olan durum atanan puanlarla oluşturulmuş çizgilerin içleri boyanır. Boyalı alan bir “teker” olarak ele alınıp nasıl döndüğü veya dönüp dönemediği değerlendirilir.
Hedeflenen durum için seviyeler belirlenmiş olsa bile bunları tarihleri de ayrıca ele alınmalıdır. Hedefler, tutarlılık için, sonradan kısa, orta ve uzun vadeli tarih uyumlamasına tabi tutulmalıdır.
Sonuç
Tüm koçluk araçları gibi Çarklar da bir araçtır. Müşteriye ve sürece sağlayacağı katkı kadar önemli ve değerlidir. Kullanılacağı zaman müşterinin beklentisi sorulmalı, onayı alınmalı ve aynı zamanda katacağı değer de önceden sorgulanmalıdır.
Eğer koçluk alan birisi veya müşterim olarak bu yazıyı okuyorsanız öncelikle bunu en az bir kere benimle veya kendi koçunuzla birlikte uygulayın. O zaman esasını öğrendikten sonra kendi başınıza ilerleyebilirsiniz. Başlangıçta tek başınıza ne olduğunu ve nasıl anlam yükleneceğini bilmeden yaparsanız beklentinize uygun sonuçlar alamayabilirsiniz.
Eğer yeni bir koçsanız bana ulaşın ve birlikte araçlar üzerine bir çalışma yapalım. Böylece koç olarak gelişiminize katkı sağlayacak bu ve benzeri bir çok araçla ilgili deneyimler elde edebilesiniz.
Hepiniz sevgiyle, mutlulukla ve koçlukla kalın.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Mentor, Eğitmen, PMP®