Mentor Kavramının Tarihçesi
Mentor ve Mentorluk kavramlarının tarihçesi Homeros’un Odyssey destanına kadar dayanmaktadır. Odyssey’de Mentor Alcimus’un oğlu olup Taphos’lu bir kabile reisidir ve Odysseus’un yaşlılık döneminde yakın arkadaşı olmuştur. Odysseus Truva savaşına gittiğinde oğlu Telemachus’a göz kulak olması görevini Mentor’a vermiştir.
Odysseus’un koruyucu tanrıçası Athena zaman zaman kılık değiştirerek Mentor görünümünde Telemachus’la görüşmüş ve ona çeşitli fikirler vermiştir.
Telemachus’un Mentor ile olan ilişkisi ve Athena’nın ile olan görüşmelerinin içeriği sayesinde Mentor kelimesi “az deneyimli bir iş arkadaşıyla bilgeliğini ve bilgilerini paylaşan kişi” anlamında İngilizceye yerleşmiştir.
Kayıtlı ilk modern kullanımı 1699 yılında Fransız yazar François Fénelon tarafından yayınlanan, Mentor’un başkarakter olduğu “Telemachus’un Maceraları” isimli kitaba kadar gitmektedir.
İşin tarihçesini öğrendiğinize göre günümüz dünyasına dönerek Mentor ve Mentorluk kavramlarının gerçek hayatımızda ne ifade ettiğini görmek yerinde olacaktır.
Mentor Kimdir? Mentorluk Nedir?
Öncelikle ifade etmek demişken Türkçe’de nasıl ifade edildiği ile başlamak gerekir. Türkçe dil yapısı nedeniyle Mentor yerine Mentör, Mentorluk yerine Mentörlük olarak kullanılması daha doğrudur. Buna karşılık yaygın kullanımda her ikisi de eşit seviyede yer almaktadır. Yani hangisini kullanırsanız kullanın yanlış anlaşılmaz.
Mentor kelimesi günümüzde “Akıl Hocası” olarak ele alınmaktadır. Bu işi yapan kişi Mentor, hizmeti ve desteği alan kişi de Menti (Mentee) olarak adlandırılmaktadır. Ancak yine yaygın kullanımda Menti yerine “Danışan” ya da “Müşteri” ifadesi daha aktif yer alır.
Mentorluk belirli bir deneyim, bilgi birikimi, beceri veya uzmanlığa sahip bir kişinin bir başkasının kişisel ya da mesleki anlamda gelişimine ele alınan konularla bağlantılı tavsiyeler vererek, yol göstererek ve bilgilendirerek katkıda bulunması, akıl hocalığı yapmasıdır.
Mentorluk bugün ve geleceğe odaklı bir süreçtir. Geçmişten gelen bilgiler de sadece bugüne ve geleceğe ışık tutmak için kullanılan verilerdir. Mentor geçmişe takılıp kalmaz, elde ettiği tüm verileri hedefleri gerçekleştirmek ve geleceği istenilen yönde şekillendirmek için referans olarak kullanır.
Mentorlukta asıl sorumluluk danışandadır. Mentor, deneyimi ve bilgi birikimi ile konuyu olabildiğince ulaşılması gereken hedefler doğrultusunda tutar. Yine de danışan, işi batırma pahasına, isterse kendi bildiğini yapma özgürlüğüne sahiptir.
Mentorluk ve Hayatımızdaki Yeri
Start-up’lar, gelişim veya değişim planlayan kurumlar, klasik veya çevik projelerle uğraşan departmanlar, insan kaynakları departmanları, sınavlara hazırlananlar, kariyeri konusunda değişim/gelişim planları olan bireyler ve daha birçok farklı konuda destek ihtiyacı olanlar için mentorluk çok önemli bir destek ve gelişim aracıdır.
Tıpkı benim bu yazıları yazmadan önce doğru yazı yazma teknikleri konusunda mentorluk almam gibi pek çok farklı alanda ve seviyede mentorluk desteği alınabilir.
Yazı demişken, bu yazıyı ilk yazdığım zamandan çok sonra çıkan ChatGPT üzerinden destek almak da bir çeşit dijital mentorluk almak kapsamına girer.
Mentorluk süreci iki tarafın tanışmasının ardından bir ön değerlendirme ile başlar. Etik ve gizlilik anlaşmaları her zaman bu süreçlerin içinde yer alır. Karşılıklı mutabakat sağlandığı takdirde mentor danışanı ile analize başlar. Durum değerlendirmelerinin ardından olası çözüm senaryoları ele alınır. Mentor danışanın olayın farklı boyutları görmesini sağlar. İki tarafın da ödevleri ve çalışıp hazırlanması gereken durumlar olabilir. Mentor gerektiğinde networkünü devreye sokarak danışanın doğru kişilere ve yerlere ulaşmasında yardımcı olur. Bu çalışmalar haftalara ya da aylara yayılmış bir çalışma olabilir. Nihai durumda danışan ulaşmak istediği hedef konusunda ister Mentor’un yönlendirmelerine göre isterse kendi bildiği gibi hareket eder. Aklı başında bir danışan genellikle mentor yönlendirmesi doğrultusunda, riskleri minimum seviyede tutarak ilerler.
Süreçte kullanılan araçlar ve yaklaşımlar koçluk araçları ve yöntemlerine oldukça yakındır. Ancak koçlukta kesinlikle danışana bir yönlendirme yapılmaz. Bu açıdan mentorluk ve koçluk birbirinden ayrılır.
Danışmanlık ile karşılaştırdığımızda mentorluk uzmanlık ve sorumluluk açısından farklılık gösterir. Her ikisinde de uzmanlık gereksinimi olsa da danışmanlıkta danışman ne derse o yapılır ve sorumluluk danışmana aittir. Ancak mentorlukta danışan kendi seçimine göre hareket eder, bu nedenle asıl sorumluluk danışanda kalır.
Bir Mentor Edinmek
İyi bir mentor konusunda belirli bir uzmanlığa ve deneyime sahip olmalıdır. Aynı zamanda temel araçların kullanımına da hâkim olmalıdır. Çevreniz bu tarz deneyime sahip kişiler olabileceği gibi internet üzerinden farklı araştırmalarla uygun bir mentor adayı da bulabilirsiniz. İlk görüşme kimya görüşmesi olup uyum sağlayıp sağlayamayacağınıza bakarsınız. Ardından da karşılıklı çalışmalara başlarsınız.
Mentor danışan yerine işi yapmaz. Sadece yol gösterir. Mentor ile anlaşınca işi danışan yerine yapacağı gibi bir yanılgıya düşmemek gerekir.
Her ne kadar ücretsiz mentorluk yapanlar olsa da, normalde mentorluk ücretli bir hizmettir. Ücretsiz mentorluk desteği verenler çoğunlukla yatırım yapan kişiler, kar gütmeyen organizasyonlar veya bu işi keyfi yapan üst düzey yöneticiler olmaktadır. Bulabilir ve ayarlayabilirseniz fırsatı kaçırmayın derim.
Doğru Mentor’u mu bulmaya çalışıyorsunuz?
Herkes hayatının bir noktasında bir takım konularda kendisine yol gösterilmesine ihtiyaç duyar. İlgili konuda uzmanlığı olan bir Mentor bulup ihtiyacı olan konuda Mentorluk alarak daha hızlı ilerleyebilir ve hatalardan kaçınabilir.
İhtiyacınız benim uzmanlıklarından birisi ile örtüşüyorsa görüşüp bir plan yapabilir ve hedeflerinize doğru birlikte ilerleyebiliriz.
İhtiyacınız olan konularda mentorluk ve koçluk desteği için bana iletişim sayfamdan ulaşın.