Metaverse’te Koçluk ve Metaverse Koçluğu metaverse kavramının hayatımıza girmesiyle birlikte yeni beliren yaklaşımlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Metaverse’te Koçluk yapmak gerçek hayatta koçluk yapmaktan biraz daha farklı bir durumdur. Avantajları olduğu kadar dezavantajları da bulunmaktadır. Yazının ilerleyen kısımlarında buna detaylı değineceğim.
Metaverse Koçluğu ise bir bakıma metaverse’e yönelik koçluk ile ortama hazırlık ve ortam içinde nasıl olunacağına yönelik çalışmalar açısından koçluk gibi düşünülebilir.
Her ikisini de anlamak için önce metaverse ve koçluk başlıklarının ne olduğuna değinmek gerekir. Ardından, bu iki başlığın birleşimi ile ortaya çıkan yeni modelleri ele alabiliriz.
Metaverse
Öncelikle yeni yeni gündeme gelen metaverse ile başlayalım:
Metaverse en basit haliyle “İnsanların dijital avatarları ile birbirleriyle etkileşimde bulundukları dijital sanal evren” olarak tanımlanabilir. Avatar ise kişinin dijital dünyadaki sanal yansıması olarak düşünülebilir.
Kısaca üç boyutlu gözlüklerle görülebilen, sanal olarak yaratılmış bir dünyadan bahsedildiğini aklınızda tutun. Bu yeni dünya, tamamen kişisel tercihlerinizle oluşturduğunuz yepyeni bir dijital yansımadan ibarettir. Dijital yansımanız sizi birebir yansıtabileceği gibi, tamamıyla yeni bir siz formatına da dönüşebilir.
Sanal dünyadaki kimliğiniz, hem görsel hem de davranışlarınızla, tam olarak gerçeklerin yansıması olarak yer alabilir. Gerçeklerle sanal dünyanın tam örtüşmesi size çeşitli kolaylıklar sağlayabilir. Bu kolaylıklar sizin gerçek kimliğiniz ne kadar güçlü ise o oranda dijital dünyaya yansır.
Tamamen farklı olarak, olmak istediğiniz siz halinizi de sanal dünyada oluşturabilirsiniz. Yeni bir kişilik, yeni bir görünüm, farklı bir tarz, hatta farklı bir cinsiyet bile olabilir. Ancak bunu sonucunda gerçek kimliğinizle sanal kimliğinizin örtüşmemesi, devamında da uyum problemleri olarak karşınıza çıkar.
İşi kişisel kimlik ve sanal yansımasından karşınıza çıkan kişilerin gerçekliğini sorgulama noktasına getirdiğimizde ortaya inanılmaz büyük bir açık çıkmaktadır. Özel doğrulama sistemleri gerçek kişilerle sanal kişilerin aynı kişi olduğunu teoride doğrulayabilir. Yine de kişinin gerçek kişiliği ve yaşam tarzı ile sanal dünyada yansıttığını doğrulamanın bir yolu pek de yoktur.
Bütün yanlarıyla ele alındığında metaverse birçok artı ve eksi yönleriyle karşımıza çıkmaktadır. Genel sonuçlarını zaman içinde hep birlikte göreceğiz. Şimdilik işin sadece koçluk tarafına odaklanarak bakalım.
Metaverse Örnekleri
Metaverse daha çok Facebook’un adını “Meta” olarak değiştirmesiyle gündeme geldi. Hâlbuki hiç de yeni olan bir konu değil. Öyle ki Second Life adında bir dijital platform bunu 2003’ten bu yana aktif olarak sunuyor.
Steven Spielberg’in 2018 tarihli filmi “Ready: Player One”, Türkçesiyle “Başlat” tam olarak böyle bir dünyanın ileri bir versiyonunu yansıtıyor.
Stephen King’in 1975 tarihli “The Lawnmover Man” öyküsünden uyarlanmış “Bahçıvan” filmi sanal dünya ile ilgili önemli bir referanstır.
Piers Anthony’nin 1993 tarihli “Killobyte” romanı maalesef Türkçe’ye çevrilmedi. Ancak tam da metaverse tarzı bir oyunun gerçeğe yansıması üzerine kurgulanmış muhteşem bir içeriğe sahiptir.
Black Mirror dizisinin 2016 tarihli “San Junipero” bölümü tamamen gerçek dünya görünüşlü çok ileri seviye metaverse senaryonu içermektedir.
Gerçek dünyada ise henüz standartlar oturmamış olduğundan farklı platformlar var. Zaman içinde hepsinin bir araya gelmesi ve ortak bir platform halini alması öngörülüyor.
Koçluk
Koçluk, potansiyeli ortaya çıkaran, farkındalık yaratan bir dönüşümsel gelişim aracı ve yapısı uluslararası standartlarla belirlenmiş bir meslektir.
ICF (Uluslararası Koçluk Federasyonu) koçluğu “kişisel ve mesleki potansiyeli en üst düzeye çıkarmak için ilham veren, düşünmeye teşvik eden ve yaratıcı bir süreçte müşteri ile ortaklık ilişkisi” olarak tanımlamaktadır.
Koçluk sürecindeki temel referanslar karşılıklı güven, dürüstlük, etik yaklaşım, profesyonel bir ilişki gibi kavramlardır.
Metaverse’te Koçluk
Metaverse tarafına baktığımızda, yukarıda açıkladığım şekilde farklı kimlik, değiştirilmiş kişilik, gerçeklerin saptırılarak yansıtılması gibi durumlar koçlukta olması gereken ana kriterleri doğrudan ortadan kaldırabilmektedir. Bu durumda koç “gerçek kişiye” değil “sanal bir varlığa” koçluk yapmak durumundadır. Eğer koçluk kontratı tamamen sanal varlığın gelişimine yönelik ise bir sorun olmaz. Ancak müşterinin beklentisi gizli bir takım amaçlar içeriyorsa ve bunu koça yansıtmamışsa olay koçluktan çıkacaktır.
Metaverse’te Koçluk mekân ve zaman konusunda esneklik kazandırır. Bu da uzaktan koçluk alabilmek ve yapabilmek açısından bir avantajdır. Para konusu metaverse üzerinde sanal paralara doğru kayacak gibi görünüyor. Doğası gereği sanal paraların takibi zor ve vergisel açıdan değişik yaklaşımlar olabilir. Diğer taraftan, farklı para birimlerinden bağımsız, standart bir ödeme yöntemi olması yeni bir model olacaktır.
Tekrar koçluk akışına dönersek, koçluk yaparken müşterinin koça farkında olarak ya da olmadan aktardığı beden dili ipuçları sanal ortamda tamamen değişecek. Müşteri sanal varlığı ile gerçek dünyadan farklı davranışlarda bulunabileceğinden, koç eğer bunları referans alırsa hata yapabilir. Dikkate almazsa da detayları gözden kaçırabilir. Gerçek hayatta müşterinin sesi ve ses tonu da önemlidir. Ama sanal dünyada değiştirilmiş bir ses tonu kullanırsa koç açısından önemli bir başka referans daha kaybolmuş olacaktır.
Sonuçta metaverse’te koçluk açısından bakıldığında koçun işi hayli zorlaşmaktadır. Kişiyi doğrulamaktan, sesi ve görüntüyü doğrulamaya, gerçeklikle sanallığı ayırt etmekten asıl amaca odaklanmaya, birçok yönden zorlanacaktır.
Her ne kadar zorluklar olsa da birebir kendini yansıtan, tam olarak olduğu kişi olup davranışlarıyla, kişiliğiyle, sesiyle, görüntüsüyle sanal dünyada aynı şekilde yer alan kişilere koçluk gerçek koçluktan farklı olmayacaktır.
Zamanla sanal dünya koçluğu için de bir standart gelmesi söz konusu olabilir. Neden olmasın?
Metaverse Koçluğu
Metaverse’te koçluk gerçek koçluğun bir yansımasıdır. Ancak Metaverse Koçluğu bir niş alan veya bir koçluk konusu olarak düşünülmelidir.
Temel olarak Metaverse Koçluğu, kişinin metaverse için nasıl hazırlanacağı, kendini orada nasıl yansıtacağı, nasıl davranacağı, metaverse vizyonunu oluşturacağı ve gerçekleştireceği, vb. detaylar üzerine bir koçluk süreci gibidir.
Bu koçluk için önceden alınacak gerçek koçluk tipi diyebiliriz. Çünkü müşteri önce farkındalıkları yaşayacak, atacağı adımları netleştirecek, vizyon ve buna bağlı hedefleri belirleyecektir. Ardından metaverse tarafına geçip metaverse koçluğu ile elde ettiği sonuçlara göre adımlarını atacaktır.
Metaverse Koçluğu isteyebilecek müşterilerin büyük çoğunluğu aslında koçluk değil mentorluk veya danışmanlık ihtiyacındadır. Nedeni ise gerçekte orada ne yapacaklarından emin olmadıkları için doğru bir yönlendirme beklentileridir. Oysa koçluk yönlendirme yapmaz veya çözüm sunmaz. Koçluk kişinin farkındalığını arttırır. Konuya değişik noktalardan bakmasını sağlar. Çözümlerini keşfetmesine aracılık eder.
Gerçek metaverse koçluğu aklında bir şeyler olup bunu nasıl daha ileriye taşıyacağını bulmak isteyen kişiler içindir. Planları olup bir noktasında tıkanmış ve bunu çözmek isteyen kişiler içindir. Gelişme beklentisi içinde olup bunu kendi başına nasıl yapacağını keşfetmek isteyenler içindir.
Sonuç
İster Metaverse’te Koçluk ister Metaverse Koçluğu olsun, her ikisi de çok yeni kavramlardır. Yapılanması, belirli standartların oluşması, gerçek hayata yansımaları zamanla şekillenecektir. Uzmanlık gerektiren mentorluk ve danışmanlık kısmı da kademeli deneyim sahibi olan kişilerce paylaşılacaktır.
Tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi, kendini uzman gibi tanıtan, eğitimsiz, deneyimsiz kişilerin oltasına takılmamak önemlidir. O yüzden kişilere ve konulara temkinli yaklaşılması gerektiğini düşünüyorum.
Koçluk alacak birisi olarak karşınızdaki kişinin referanslarını ve gerçek hayatta kim olduğunu iyi araştırın. Sanal kimliği gerçeği yansıtmayan bir koç size faydadan çok zarar getirebilir.
Koç olarak karşınızdaki kişinin gerçek beklentisine odaklanın. Amacı sanal kimliği üzerine koçluk ise planınızı bu yönde yapın. Ancak gerçek kişiye sanal kimliği üzerinden koçluk yapmak kuzu kılığına girmiş kurda koçluk yapmak gibi olabilir. Hatta sizin koçluk kimliğinize bile zarar verebilir. Bu nedenle dikkatli olun.
Kim olursanız olun koçluğun gerçeklik, dürüstlük, açıklık, etik, farkındalık ve gelişim üzerine olduğunu aklınızda tutun. Aksi her durum ya size ya karşınızdaki, muhtemelen ikinize birden zarar verecektir.
Yeniliğe açık olun ve yeniliklerden her zaman faydalanın. Uyum sağlayan ve hızlı hareket edenler genellikle en büyük ödülü alır.
Darwin’in “en uygun olan hayatta kalır” prensibiyle değişen modern hayata hızla uyum sağlamamız gerekiyor. Kabul etsek de etmesek de metaverse hayatımıza girdi. Kısa bir süre içinde de belki tamamını kaplayacak.
“Fırsat hazır olanın karşısına çıkar!”
Gerçek hayatta, Zoom gibi ara seviye sanal dünyada veya metaverse’te koçluk için bir gün bir yerlerde buluşmak üzere…
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Eğitmen, Danışman, PMP