Koçlukta Çevik Yaklaşım, yeni bir koçluk modeli olarak üzerinde çalıştığım bir kavramdır. Geliştirdikten sonra kapsamlı modeli daha detaylı olarak sunacağım. Bu yazımda ise sadece bir giriş niteliğindeki bilgileri paylaşıyorum.
Koçluğun Geçmişi
Koçluk uzun zamandır süregelen bir uygulamadır. Koçluğu oluşturan yapılar da çoğunlukla eski zamanlara dayalı kavramlardan geliyor.
Klasik koçluğun temelleri psikoloji ve sosyoloji kökenli, Freud, Adler, Ericsson gibi kişilerin çalışmalarını referans alır. Her biri kendince konuya farklı noktalardan yaklaşmıştır. Adını o dönemde koçluk olarak kaymamış olsalar bile hepsi altyapı açısından pek çok katkı sağlamıştır.
Klasik ve geleneksel bir yapıdan gelen bu kişiler yaptıkları görüşmeleri terapi mantığından yola çıkarak yürütmekteydiler. Elbette koçluk ve terapi birbirinden farklı konulardır. Günümüzde bu ayrım çok daha net olarak bilinmektedir.
Koçluk Nedir? Koç Kimdir?
Koçluk, potansiyelinizi ortaya çıkarmak, geliştirmek ve farkındalık yaratmak için, tüm sorumluluğun müşteride olduğu yüksek getirili bir dönüşümsel gelişim aracıdır.
Koç, müşterisinin gelişim yolculuğunda kendisine eşlik eden, onun kendisiyle ve bugünü ile ilgili farkındalıklar yaşamasına, tıkandığı konuları nasıl çözebileceğini fark etmesine, potansiyelini açığa çıkarmasına, geleceğini şekillendirmesine yol arkadaşlığı yapan kişidir.
Koçluk uluslararası standartlarla belirlenmiş yapısı olan bir meslektir. Koç da bu mesleği profesyonel olarak icra eden, bunu yaparken bir ücret talep eden kişidir.
Müşteri Kimdir?
Koçlukta bir “danışma” söz konusu olmadığından son dönemlerde hem ICF hem de MYK koçluk alan kişiyi “danışan” yerine “müşteri” olarak tanımlama kararı almıştır.
Müşteri bir gelişim sürecinde olan, hayatında tıkanıklıklar olduğunu düşünen, farkındalık ihtiyacı hisseden ve bunları yapabilmek için hem zaman hem de bütçe ayırarak koçluk sürecini hayatına katmaya karar vermiş kişidir.
Çevik Koçluk Nedir?
Öncelikle koçlukta çevik bir yaklaşıma sahip koç olmakla “çevik koç” (agile coach) farklı konulardır. Çevik Koç daha çok “Agile Koçu” olarak anılan ve proje yönetiminde çevik uygulamalarda ekiplere destek olup, eğitim verip, mentorluk yapan kişilere denilmektedir. Hâlbuki adları koç olarak geçse de, onların görevi tam olarak koçluk değildir.
Çevik yaklaşımlara sahip koç ise esasen proje yönetimi tarafındaki kişi değildir. Gerçekten profesyonel bir koç olup sadece uygulama yöntemi olarak çevik yaklaşımları benimsemiş bir koçtur.
Koçlukta Geleneksel / Klasik Yaklaşım
Koçluk sürecinde geleneksel veya klasik yaklaşım, koç ile müşterinin bir araya gelmesi, müşterinin konularını ortaya koyması, koç ile birlikte bunları çözecekleri seans sayısını ve zamanı belirlemeleri, çözümleri elde edene kadar sürecin devam ettirilmesi şeklindedir.
Bu yaklaşımda müşterinin zamanının ve parasının olduğu temel bir varsayımdır. Çözümleri elde edene kadar koçluk seanslarının devam edeceği varsayılır. Müşteri gerekli farkındalıkları yaşayana ve aksiyonları gerçekleştirene kadar koçla görüşür. Müşterinin bunun maliyetini de karşılayacağı düşünülmektedir.
Bu bakış açısına göre, müşterinin sorunlarını ortadan kaldıracak farkındalıkları yaşayana kadar devam etmesi gerekir. Sonuç elde edene kadar koçla görüşeceği varsayılır. Süreci yarıda kesmeden “her şeyi” çözene kadar koçluk alması çok da normal görünmektedir.
Koçlar konuya ticari bakış açısıyla yaklaşmaz. Ama yine de müşterisinin konularını çözene kadar devam etmesi kendi adına maddi getiri sağlayacaktır. Müşterisinin tüm konuları çözmesi müşterisinin başarısı anlamına gelebilir. Bu doğal olarak koçun kendi başarısını arttıracağından, koçluğu devam ettirme eğilimi baskın gelebilir.
Klasik yaklaşımda başlangıç sabitleri esasen “koçluk konuları” olup “zaman” ve ” maliyet” ile bu süreçte “elde edilecek farkındalıklar” ve çıkacak “aksiyonlar” değişkendir.
Koçlukta Çevik Yaklaşım
Günümüz koşulları belirsizlikleri minimuma indirmeye dayalı, çok daha sınırlı kaynaklara sahip, çok daha hızlı sonuçlar elde etmek isteyen bir ortamdır.
Koçluk açısından baktığımızda müşterinin zamanı kısıtlıdır. Kısa zamanda sonuçlar almak ister. Aynı zamanda bütçesi de sınırlıdır. Hem az para vermek ister hem de verebileceğinin bir üst sınırı vardır. Ayrıca elde etmeyi istediği sonuçların “her şeyi” çözmesini beklememektedir. Sadece “belirli konuları” çözmesi ve hayatına yön verecek kritik kararları alabilmesi daha önemlidir.
Aslında bu kısıtlı yaklaşım klasik bir araç olan Pareto Kuralı ile de uyumludur. Önemli olan, %20’lik dilimle anlamlı ve kabul edilebilir biçimde işi bitirebilmektir.
Çevik yaklaşıma göre sabitler ve değişkenler tamamen farklı ele alınmaktadır. Müşterinin ayırabileceği zaman ve koçluk için ayırabileceği bütçe sınırlıdır ve sistemsel anlamda sabittir. Buna karşılık koçluk konuları sistemsel anlamda değişken haline gelmektedir. Yani, sınırlı zaman ve sınırlı bütçe ile müşterinin koçtan alacağı hizmet kapsamında hangi konuları çözüme kavuşturabileceğini önceliklendirerek netleştirmesi daha önem kazanmaktadır.
Çevik yaklaşım bakışıyla koç da müşterisinin hangi konulara odaklanmasının etkili olacağını kendisine fark ettirecek şekilde sürece dâhil olmalıdır. Müşterisinin kısıtlarına saygı göstererek, müşterisi için en anlamlı sonuçları elde etmesini sağlamak koçun başarısının bir başka göstergesidir.
Koçlukta Çevik Modeller
Koçlukta çevik modeller konusunda belirgin bir yapıya henüz denk gelmedim. Ancak, tam olarak adını koymasalar bile, dünya çağında guru koçların benzer modelleri kısmen kullandığını gördüm. Bu da bana çevik modellerin yakın zamanda koçluğun temellerine girmesi gerektiğini hissettirdi.
Bir uzmanlığımın proje yönetimi tarafı olmasından dolayı, hem koçluk aracı hem de koçluk modeli olarak, çevik koçluk uygulamalarından bazılarını bir araya getirip şekillendirmeye çalıştığım bir koçluk modeli kurguluyorum.
Çevik koçluk modelinde, tıpkı TGROW gibi yaygın modellerde olduğu gibi, yapısal birçok kolaylaştırıcı yer alıyor. İlerleyen zamanda detaylarını bir kitapta paylaşmayı da düşünüyorum. O zamana kadar sadece yukarıda paylaştığım kadarıyla genel yaklaşımları paylaşmaya devam edeceğim.
Sonuç
Günümüzün değişen koşullarında, üstelik sıklıkla dile getirilen VUCA ortamında koçluk da evrilip gelişmeye devam etmektedir. Koçlar hem kendilerini geliştirmek hem de müşterilerinin beklentilerine uymak durumundadır.
Koçlukta Çevik Yaklaşım bu değişim sürecinde önemli adımlardan bir tanesidir. Kullanılacak araçlardan yararlanılacak modellere kadar hepsi zamanla gelişecek, daha belirgin katkılar sağlamaya devam edecektir.
Çeviklik, hız ve uyum gibi özellikler içermektedir. Bunlar da günümüzde koçlar için giderek olmazsa olmaz özellikler halini almaktadır.
Koçlukta Çevik Yaklaşım yazımı bir koç veya koç adayı olarak okuyorsanız gelişim alanı anlamında bir fikir vermiştir diye umuyorum. Diğer taraftan, potansiyel bir müşteri veya genel bilgi amaçlı okuyorsanız da müşteri olarak size değer katacak bu yaklaşımı benimsediğimi fark etmişsiniz.
Her iki durumda da bir koç olarak size katkı sağlayabildiğim için mutluyum.
Çevik olun, koçlukla kalın.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Eğitmen, PMP