Bir koç olarak, hatta olmadan önce bile, sürekli yeni kişilerle tanışmaya çalışıyorum. Doğal olarak ilk tanışmada kendimi tanıtırken koç olduğumu söyleyince sıklıkla gelen ilk soru “Ne koçusun?” oluyor.
Öncelikle ben bir Profesyonel Koç’um. Ama asıl tanım ve anlamlandırma benden çok sizde…
Ne iş yaparsanız yapın çevrenizi genişletmeniz ve mümkün olduğunda çok kişiye tanışmanız gerekir. Bu sayede istediğiniz hedef kitleye kolayca ulaşabilirsiniz. Networking sırasında bana gelen bu sorunun cevabını aşağıda paylaşmaya çalıştım.
Karşılaştırma – Eşleştirme – Sınıflandırma
İnsanlar karşılarına çıkan kavramları kafalarında bir yere oturtmak için önce geçmişten bildikleri bir bilgiyle karşılaştırır. Ardında yine önceden bildikleri bir bilgiyle eşleştirmeye çalışır. Sonra ona göre sınıflandırırlar. Bu sıra herkes için aynıdır.
“Ne koçusun?” sorusu karşılaştırılabilecek bir bilgi elde etmek içindir. Karşılık olarak duymak istedikleri cevaplar önceden de bildikleri Yaşam Koçu, Nefes Koçu, Kariyer Koçu, Yönetici Koçu, Takım Koçu gibi çok yaygın ve duyulmuş, hatta bazıları klişeleşmiş ifadelerden birisidir ki eşleştirme kolay olsun ve yine kolayca sınıflandırabilsinler.
Ben kimi sertifikalı koçların dikkate almadığı ve pek de yaygınlaşmamış bir sınıflandırma ifadesini tercih ediyorum. Bu tercihimi de parantez içinde paylaştım:
- Bireysel Koçluk (Bire Bir Koçluk)
- Grup Koçluğu (Bire Çok Koçluk)
Benim kullanım şekli eşleştirme ve sınıflandırma sürecinde klasik şablona oturmadığı için başta karışıklık yaratabiliyor. Ancak soran kişiler kendilerine açıklamama fırsat verdiklerinde bunu çok daha anlamlı buluyorlar.
Bu ayrımla ilgili bilgileri Koçluk sayfasında paylaştım.
Bu konudaki amacım ve hedefim herkesin bu ayrımı öğrenmesi, ayrımın mantığının yaygın hale gelmesidir. Bböylece koçlara ve koçluk mesleğine doğru anlam kazandıracak bir bilgiyi genel bir standart haline getirebilmektir.
Piyasada Koçluk
Piyasada belirli uzmanlıklarla ifade edilen koçluklar aslında ilgili koçun uzun zamandır bu konuda destek isteyen kişilere koçluk yapmasından ya da hedefi bu alan olmasından dolayı (nefes koçu, kariyer koçu gibi) bir başlık altında sunuluyor. Aslında işin özünde o koçu “uzman” yapan, kullandığı pazarlama stratejisi ve bu alanda kullandığı araçlara hâkimiyeti ile muhtemelen araç sayısındaki çeşitliliğinden kaynaklanıyor.
Kendi adıma birebir koçluk konusunda konu ayrımına girmiyorum ve hangisi olursa olsun ilgileniyorum. Ancak ne koçusun diye soran veya bana koçluk için gelen kişiler sıklıkla benden kariyer koçluğu, bütünsel gelişim koçluğu, yönetici koçluğu gibi alanlarda talepte bulunuyor.
Klasik yaklaşımlarla Yönetici Koçu, Kariyer Koçu, Yaşam Koçu, vb. gibi bireysel koçluklar verdiğim kadar, piyasada pek de olmayan ve fark yaratacak Kişisel Dijital Dönüşüm Koçu, Hobi Koçu, Sınav Koçu gibi farklı alanlarda destek de veriyorum.
Buna karşılık, bire çok koçluk olarak bahsettiğim koçluk türünde grup halinde alınan aile, sevgili, eş, ortak, vb. arasındaki ilişkilere odaklı İlişki Koçluğu, satış, proje, vb. ekipler için gerçekleştirilen ekip içi Takım Koçluğu, Startup, şirket, vb. gibi şirketler için verilen koçluklar var. Bunlar bazen mentorluk veya danışmanlık desteği gerektirebilecek uzmanlık içerdiği için her zaman temkinli yaklaşıyorum. Çünkü koç olarak mentorluk ve danışmanlık konularını karıştırmamak, ayrı ele almak gerekir.
Grup koçluklarında İlişki, Takım, Proje, Start-up, vb. koçu olarak da gelecek taleplere cevap verebilirim. Ama öncesinde mutlaka ihtiyacın koçluk mu, yoksa mentorluk veya danışmanlık mı olduğunu netleştirmemiz gerekir ki yanlış anlama olmasın.
Koçluk, Mentorluk ve Danışmanlık Ayrımı
Yaygın bilgi karışıklığı ve eksikliği koçluk, mentorluk ve danışmanlık kavramlarının yanlış tanıtılmasından, piyasada yanlış uygulanmasından, maalesef kimi kişilerce ticari mantık çerçevesinde müşteri kaçırmamak adına onu da bunu da aynı isim altında sunmaktan kaynaklanıyor.
Ayrımlar aslında oldukça açık ve nettir.
Koç
Koçlar müşterileriyle çalışırken onlara süreçte eşlik eder. Kesinlikle bir yönlendirme yapmaz, hazır cevaplar sunmaz, doğruları göstermez. Çünkü bilir ki doğrular ve çözümler kişiden kişiye değişebilir. Kişinin kendi doğrusunu bulması, kendi farkındalıklarını yaşaması çok daha önemlidir. Koç eşlik sürecinde müşterisini sadece yolda ve odakta tutar. Karar alma ve uygulama sorumluluğu müşterinin kendisindedir.
Mentor
Mentorlar, koçlardan farklı olarak, belirli bir uzmanlık alanına ve deneyime sahiptir. Verdikleri hizmetin özü de bu uzmanlık ve deneyime dair bilgileri müşterisinin faydalanacağı şekilde paylaşmaktır. Bir koç gibi, mentor da müşterisini doğru yolda ve odakta tutmaya çalışır. Bu anlamda koçlukla benzer yöntemleri kullanır. Ama bunu yaparken, yapılan işle veya konuyla ilgili yaygın doğruları, ideal yöntemleri ve geçmiş deneyimleri de paylaşır. Bu sayede müşterisinin olası hatalardan kaçınmasına imkân sağlar. Bu tip paylaşımlar mentorluğu koçluktan ayırır. Her ne kadar mentor fikirleri ve deneyimleri paylaşsa da nihai karar müşterinindir. Müşteri son kararları kendisi alır ve yine sorumluluk kendisindedir. Diğer bir deyişle, mentorun söylediklerini sadece tavsiye olarak alır ve birebir yapmak zorunda değildir. Önemli olan kendi doğrularını en az hata ile bulabilmesidir.
Danışman
Danışmanlık hem koçluk hem de mentorluktan çok farklı bir yaklaşımdır. Danışman kesinlikle belirli bir konuda tam anlamıyla uzman, deneyimli ve bilgili bir kişidir. Müşterinin hizmet talebi tamamen bu uzmanlıktan yararlanmaktır. Müşteri ilgili konuda danışman ne derse onu yapar, çünkü almak istediği hizmetle önemli anlamda karar almaktan kurtulmayı, doğru sonuca çok daha kısa sürede ulaşmayı, işi hızlı ve en ideal şekilde yapmayı hedeflemektedir. Buna karşılık danışmana yeri geldiğinde ciddi bir hizmet bedeli ödemeyi göze almıştır.
Hizmet Bedelleri
“Ne Koçusun?” sorusunu anlamlı bir yere oturttuktan sonra gelen bir başka soruda bu hizmetin ne kadara malolacağı üzerine olabiliyor. Teoride alınacak tüm hizmetler ücretlidir. Ancak piyasada özellikle mentorluk ücretsiz bir hizmet gibi verilmektedir. Çünkü çoğu durumda mentorluk verenler potansiyel yatırımcıların kendileri olmaktadır ve direk bu hizmetten olmasa da sonradan yatırımları vasıtasıyla geri dönüş elde etmektedirler.
Koçluk ve mentorluk hizmetleri kimi gönüllüler ve STK’larca da verilmektedir. Ama burada da onların kuralları ve kapsamları ile sınırlandırmalar olabilmektedir. Kendi içinde yer aldıklarımdan biliyorum.
Sizler de bilirsiniz ki bir iş ücretsiz yapıldığında maalesef ona gereken değer verilmez. Bu yüzdendir ki ücretsiz olması gereken kimi durumlarda bile mutlaka sembolik bir ücret talep edilir.
ICF kendi akreditasyon sürecinde koçlara bir kural olarak der ki verdiğiniz koçluk hizmetlerinin ufak bir bölümü hariç hepsi ücretli olmalıdır. Ama bu demek değildir ki herkesten yüksek ücretler talep et… Yine kendi adıma müşterimin bütçesini zorlamayacak planlamalar yapıyorum. Belirli standartlarım olmakla birlikte gelen talebe göre (örneğin öğrenci olması gibi) alternatif düzenlemeler öneriyorum. Çünkü ben de kendime bir çözüm baksam aynı sizin gibi düşünür ve en makul ne yapılabileceğini öğrenmek isterdim.
Bütçenizi zorlamadan ama fırsatı da kaçırmadan koçluk alabilmeniz için farklı alternatifleri konuşmak üzere arayın ve bana ulaşın. Görüşelim.
Siz ne istiyorsunuz?
İster tanışmamız sırasında bana, ister bir başka tanıştığınız bir başka koça “Ne koçusun?” diye sorabilirsiniz. Alacağınız cevaplar muhtemelen farklı farklı olabilir. Asıl önemli olan, sizin bu tip bir çalışmaya ihtiyacınız olduğunun farkında olup olmamanızdır.
Koçluk çalışması ihtiyacı, koçlar da dâhil, herkes için vardır ve geçerlidir. Sadece zamanı ve kapsamı kişiden kişiye değişebilir.
Hayatınızda olan tıkanıklıklar, hedeflerinizi netleştirememiş olmanız, hedefleriniz net olsa bile ulaşmakta zorluk çekmeniz, ilişkilerinizdeki kimi sorunları çözmenin ya da iyileştirmenin yollarını aramanız, kariyerinizle ilgili düşündüğünüz çalışmalar, varolan veya potansiyel şirketinizle ilgili yapmak istediğiniz değişikliler, geliştirmeler ve daha birçok konu koçluk kapsamında ele alınabilir.
İstemeyene zorla koçluk verilmez!
Siz bir şeyleri iyileştirmeye, geliştirmeye niyetlendiğinizde zamanı gelmiş demektir. Ola ki bir sürü konu arasında kararsız kalıyorsanız, onu netleştirmenize ve sıraya sokup adım adım ilerlemenize yardımcı olmak da koçluğun bir parçasıdır.
“Ne koçusun?” diye sorarken siz ne koçu olmamı istiyorsunuz?
Gelin şahsen tanışalım. Hemen bir çalışmaya başlamayacağız. Önce tanışırız, karşılıklı beklentilere bakarız, uyumumuzu kontrol ederiz. En son olarak ihtiyaç kesinleşince bir çalışma programına geçebiliriz.
Ne demişler: “İnsanlar konuşa konuşa anlaşır.”
Arayın, ulaşın, konuşalım. Sizi bekliyorum.
Köksal Gürkan
Profesyonel Koç, Eğitmen, PMP